Antykoncepcja awaryjna wzbudza w naszym kraju wielkie emocje, dużo większe niż w przypadku antykoncepcji hormonalnej. Prawda jest jednak taka, że jej stosowanie jest jak najbardziej legalne i całkowicie zgodne z zasadami medycyny. Co powinniśmy więcej wiedzieć o antykoncepcji awaryjnej i co mieści się w ramach tego określenia? Na co mogą liczyć kobiety w kwestii tabletki dzień po?

Przeczytaj nasz artykuł a dowiesz się:

• antykoncepcja awaryjna – co to za środek medyczny i kiedy wolno go stosować
• jakie przepisy określają stosowanie antykoncepcji awaryjnej
• e-konsultacja i e-recepta, czyli jak szybko skorzystać z antykoncepcji po odbyciu niezabezpieczonego stosunku

Antykoncepcja awaryjna jest określeniem mówiącym o środkach medycznych stosowanych na zapobieganie ciąży już po odbytym stosunku płciowym. To, kto może otrzymać antykoncepcję awaryjną jest ściśle określone przepisami, a przedstawiciele zawodów medycznych muszą stosować się ściśle do przepisów prawa wypisując receptę na tak zwaną tabletkę dzień po. Kto zatem ma do niej prawo?

Tabletka dzień po i antykoncepcja awaryjna – najważniejsze informacje

Kto i kiedy ma dostęp do antykoncepcji awaryjnej? Jeszcze do 2015 roku dostęp do tak zwanej antykoncepcji awaryjnej czyli tabletki „dzień po” miały osoby, które ukończyły 15 rok życia – wiek związany z artykułem 200 kodeksu karnego mówiący o tak zwanym przyzwoleniu na współżycie. Tabletkę Ellaone lub Escapelle można było dostać bez recepty, jednak po jakimś czasie zmieniono te decyzje i w kolejnych latach dostęp do tabletki „dzień po” stał się trudniejszy. Dlatego organizacje takie jak Kobiety Kobietom, czy Polskie Towarzystwo Ginekologiczne starają się propagować wiedzę na temat tego, kiedy obecnie tabletka „dzień po” jest dostępna dla kobiet. W 2017 roku kolejny Minister Zdrowia zmienił decyzję uznając, że dostęp do tabletki „dzień po” jest zbyt swobodny i wprowadzono dostęp do antykoncepcji awaryjnej na receptę. Organizacje kobiece zwracały wtedy uwagę mediów oraz polityków i Ministra Zdrowia na fakt, że utrudni to dostęp kobiet do antykoncepcji.

Jak działa tabletka „dzień po”? Szybko przyjęta powoduje opóźnienie owulacji i uniemożliwia połączenie się zarodka i komórki jajowej, dzięki czemu nie dochodzi do zapłodnienia. Jeżeli jednak zostanie przyjęta za późno, to nie będzie miała negatywnego wpływu na rozwój płodu i jednocześnie nie uda się w ten sposób zapobiec ciąży. Dlatego ważne jest przyjęcie tabletki tak szybko, jak to jest możliwe. Ze względu na ewentualne skutki uboczne tabletki, stosowanie antykoncepcji awaryjnej nie powinno być zastępstwem dla antykoncepcji hormonalnej.

Jaki jest stan wiedzy w Polsce na temat antykoncepcji awaryjnej?

Niestety nawet personel medyczny ma w Polsce niepełną wiedzę na temat antykoncepcji awaryjnej. Dodatkowo w momencie zmiany przepisów w 2017 roku organizacje kobiece zwracały uwagę także na to, że poziom edukacji seksualnej w Polsce w ramach edukacji w szkołach jest na bardzo niskim poziomie, co spowoduje jeszcze większe zagrożenie niechcianą ciążą wśród kobiet i młodych dziewcząt. Warto zatem wiedzieć, że antykoncepcja w postaci tabletki „dzień po” dostępna jest na receptą dla każdej kobiety, która ukończyła 15 rok życia. Po drugie tabletka Ellaone lub Escapelle dostępna jest wielokrotnie, a nie jednorazowo, jednak ginekolog musi uświadomić pacjentkę także o innych metodach antykoncepcji w momencie, gdy kobieta po raz kolejny zwróci się o wypisanie tabletki „dzień po”. Jeśli chodzi o przepisywanie tabletki „dzień po”, organizacje kobiece wskazywały także na problem klauzuli sumienia, ponieważ wielu lekarzy deklarowało, iż takiej tabletki z powodu swoich przekonań nie będzie mogło przepisywać pacjentkom. Ważna informacja dla pacjentek jest taka, że długoterminową antykoncepcją awaryjną będzie mogła przepisywać każda osoba będąca lekarzem, nie jedynie lekarz ginekolog. O tym wie niewiele kobiet i warto o tym pamiętać, że nie tylko ginekolog może przepisać nam tabletkę „dzień po”. Może to także zrobić nasz lekarz rodzinny.

Mity o antykoncepcji awaryjnej

Istnieje wiele mitów, które często powtarzają nawet lekarze i inni przedstawiciele zawodów medycznych. Nie jest prawdą, że antykoncepcji awaryjną nie wolno stosować u pacjentek, które cierpią na otyłość i nadwagę. Jak najbardziej tabletki „dzień po” można przepisywać kobietom z nadwagą i otyłością. Wiemy jedynie, że w tym wypadku może być po prostu mniejsza skuteczność antykoncepcji awaryjnej, jednak nie znaczy to że pacjentka nie ma do niej prawa, ponieważ jest otyła. Nie jest też prawdą, że do antykoncepcji awaryjnej nie ma prawa dziewczyna, która ukończyła 15 rok życia, a nie ma jeszcze 18 lat. Między 15 a 16 rokiem życia dziewczyna może otrzymać antykoncepcję awaryjną jednak za zgodą rodzica. W przedziale wiekowym 16 a 18 lat musi to być tak zwana podwójna zgoda, czyli zgoda pacjentki oraz rodzica lub opiekuna prawnego do przepisania antykoncepcji awaryjnej. Powyżej 18 roku życia kobieta podejmuje już samodzielne decyzje w kwestii przepisywania środków zapobiegania ciąży. Oczywiście musi podjąć taką decyzję wraz ze swoim lekarzem.

Nieprawdą jest, że wskazania medyczne do stosowania antykoncepcji awaryjnej dla osób małoletnich różnią się od wskazań lekarskich dla osób pełnoletnich. Takie same wskazania obowiązują kobiety do 18 roku życia jak i te które ten wiek przekroczyły. Nieprawdą jest też to. że tabletki Ellaone mają działanie wczesnoporonne. Jak mówią lekarze specjaliści tabletki te zapobiegają zapłodnieniu i nie mają takich właściwości mających znamiona poronienia. Co ważne, jeśli lekarz odmówi pacjentce bez względu na wiek przepisania tabletki „dzień po” musi odnotować ten fakt w jej dokumentacji medycznej. Jest to zabezpieczenie dla pacjentki, która mając taką adnotację na piśmie może złożyć skargę do Rzecznika Praw Pacjenta. Te informacje są bardzo ważne dla polskich pacjentek, ponieważ dają im prawo do obrony i wskazania, że ich prawa pacjenta zostały faktycznie złamane.

Jak szybko uzyskać receptę na tabletkę dzień po, czyli antykoncepcję awaryjną?

Jeżeli znajdziemy się w sytuacji, gdy chcemy zapobiec niechcianej ciąży po niezabezpieczonym stosunku, musimy zastosować antykoncepcję awaryjną jak najszybciej. Im szybciej to nastąpi, tym wyższa jest skuteczność tabletki „dzień po”. Jeżeli nie mamy natychmiastowego dostępu do naszego ginekologa lub lekarza rodzinnego, z pomocą przychodzi nam Internet. Wystarczy poszukać w sieci odpowiednich witryn, które oferują pomoc w awaryjnej sytuacji. Możemy tam zarejestrować się, a po kilku minutach czeka nas e-konsultacja, po której dostaniemy e-receptę online. Wystarczy z tą receptą udać się do najbliższej apteki i otrzymamy przepisany środek medyczny.